GEMSBOK-KURUMAN: Drie renosterstropers wat aan moord skuldig bevind is, nadat een van hul makkers vermoor is toe hulle die land onwettig binnegekom het, is onlangs in die Noord-Kaapse hooggeregshof verlof tot appèl geweier.
Die driemanskap – David Mitswi, Khetamile Cooper en Tebo Mogare – is tot 36 jaar tronkstraf gevonnis vir moord, die onwettige besit van ’n verbode vuurwapen en ammunisie, onwettige toegang tot die land en die jag van ’n beskermde spesie sonder ’n permit op die plaas Barrage naby Kuruman.
Nog ‘n betreder, KJ Matshetse, is aan ‘n skietskoot in die rug dood, terwyl hy ook ‘n koeëlwond aan die been opgedoen het.
Mogare is ook tydens die voorval geskiet.
Die drie aansoekers, wat Botswana-burgers is, het erken dat hulle die grens tussen Suid-Afrika en Botswana op 19 April 2020 sonder enige paspoorte oor-gesteek het.
Hulle het verduidelik dat hulle Suid-Afrika binnegekom het op soek na werk, deur ‘n gat in die grensheining te kruip, asook deur ‘n oopgeslote hek in te gaan.
’n Plaaswerker, Steven Teleko, het ’n ga-ping in die heining van die wildkamp ontdek en vier stelle menslike spore, waar gepoog is om die voetspore weg te vee.
Daar was destyds 12 renosters in die wildkamp gehuisves.
Teleko het die plaas-eienaar, Danie Pretorius, in kennis gestel wat die hulp van die Tswalu-teenstropings-eenheid, ‘n helikopter en die polisie gevra het om die indringers vas te trek.
Tydens die soektog het Teleko ‘n renoster met ‘n koeëlwond aan die skouer opgemerk, hoewel sy horing nog ongeskonde was.
Ander plaaswerkers, wat uitgestuur is om op die uitkyk te wees vir die vier stropers in die wildkamp, het verskeie geweerskote gehoor en is deur die gewapende indringers gedreig.
‘n Vinnige reaksiespan vir die beskerming van bedreigde spesies het ‘n jaggeweer met ‘n knaldemper gevind, vier rugsakke, ‘n panga wat glo gebruik word om die renoster se ruggraat te slaan om dit te verswak, ‘n byl wat tipies gebruik is om die renosterhoring te verwyder en ‘n ou handwapen in die besit van die stropers.
Die polisie het die skoenafdrukke van die drie mans en die oorledene by die afdrukke van die indringers op die plaas gepas.
Jacque Rosenburg, staatsaanklaer, het verklaar dat die drie mans met gemeenskaplike doel opgetree het toe hulle die plaas betree het om die renoster onwettig te jag.
Hy het verklaar dat daar nie net wapens in hul besit gevind is nie, maar dat hulle die reeks-nommer van die .458-geweer verwyder het.
“Mitswi het ‘n lewendige rondte vir hierdie vuurwapen gehad en die ander een is spandeer toe hy die renoster geskiet en beseer het. Op die aanklag van moord het die beskuldigde, wat met ‘n gemeenskaplike doel opgetree het, besluit om ‘n renoster gewapen met wapens te jag - ‘n windbuks en ‘n .458-geweer. Toe die oorledene vermoor is, was die beskuldigdes almal bymekaar.”
Die regsverteenwoordiger vir Mitswi, Roelof van Wyk, het aangevoer dat sy kliënt nooit voorsien het dat iemand vermoor sou word wanneer hulle die plaas betree nie.
“Hulle was nie voorbereid op ‘n gewelddadige konfrontasie nie en was slegs in besit van twee rondtes,” het Van Wyk gesê.
Cooper se regsverteenwoordiger, advokaat Pieterse, het daarop gewys dat sy kliënt nooit verwag het dat ‘n skietgeveg of kruisvuur sou ontstaan nie.
Die regsverteenwoordiger vir Mogare, Obatlile Maroke, het verklaar dat sy kliënt nie geweet het dat die ander vuurwapens en ammunisie dra nie en daarom nie aanspreeklik gehou kan word vir die skoot wat die oorledene doodgemaak het nie.
Waarnemende regter Cordelia Kgopa het geglo die plaaseienaar, plaasbestuurders, wildbewaarders en renosterkampwerkers het opgetree om die renoster, wat as ‘n bedreigde spesie geklassifiseer word, te beskerm.
“Nadat hulle met ‘n geweer aangewys is, het hulle bedreig gevoel, veral nadat die plaaswerkers ook ‘n skoot in hul rigting en die rigting waar die renoster in die kamp was, aangemeld het. Hulle het wraak geneem deur met hul gewere te skiet.”
Kgopa het die aansoek van die hand gewys en verklaar dat hoewel dwingende argumente deur die verdediging gevoer is, die appellante versuim het om te bewys dat die appèl ‘n redelike vooruitsig op sukses sou hê.
